စတင္ေတာ့မည့္ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းႏွင့္ ျမန္မာ့စီးပြားေရးအလားအလာ
===========================================
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ မၾကာမီ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္း (Stock Exchange)ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ေတာ့မည္ျဖစ္ရာ ယင္းစေတာ့အိတ္ခ်ိန္း၏ သေဘာသဘာဝ ႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ စီးပြားေရးအလားအလာမ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍Thura Swiss ကုမၸဏီ၏အမႈေဆာင္အရာရွိခ်ဳပ္ျဖစ္သူ စီးပြားေရးပညာရွင္ ေဒါက္တာ ေအာင္သူရႏွင့္ ေတြ႕ဆုံေမးျမန္းမႈမ်ားကို ေဖာ္ျပလိုက္ပါသည္။
ေမး။ ။ ပထမဆုံးအေနနဲ႔ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းဆိုတာ ဘာလဲ။ ဘယ္လိုအလုပ္လုပ္ တာလဲဆိုတာ ရွင္းျပေပးေစခ်င္ပါတယ္ ခင္ဗ်ာ။
ေျဖ။ ။ အရင္ဆုံးအေနနဲ႔ေျပာရရင္ တိုင္းျပည္တစ္ျပည္မွာ လုပ္ငန္းလုပ္ၾကဖို႔ ဆိုရင္ ပထမဆုံးက အရင္းအႏွီးဆိုတာလိုပါတယ္။ လက္ရွိအေနနဲ႔ဆို ျမန္မာ ႏိုင္ငံမွာ ကုမၸဏီတစ္ခုေထာင္ေတာ့မယ္၊ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းလုပ္ေတာ့မယ္ဆို လိုအပ္တဲ့အရင္းအႏွီးကို ဘဏ္က ေခ်းခ်င္ေခ်းမယ္၊ ဒါမွမဟုတ္ ကိုယ့္ မိသားစု၊ ပတ္ဝန္းက်င္ မိတ္ေဆြေတြရဲ႕ရွိတဲ့ပိုက္ဆံကိုစုၿပီး လုပ္ခ်င္လုပ္မယ္။ ဒါေပမယ့္ လုပ္ငန္းတိုင္းအတြက္ကိုေတာ့ ဒီ Capital Access က အလုပ္မျဖစ္ ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္လိုအပ္တဲ့အရင္းအႏွီးကို အမ်ားျပည္သူေတြစုေပါင္းထည့္ဝင္တဲ့ေငြ ပုံစံနဲ႔ လုပ္ဖို႔လိုလာတယ္။ ဒီေတာ့ လုပ္ငန္းလုပ္တဲ့ ကုမၸဏီေတြက သူလိုအပ္တဲ့ အရင္းအႏွီးရဖို႔အတြက္ သူ႔လုပ္ငန္းရဲ႕ ရွယ္ယာေတြေရာင္းတဲ့နည္းနဲ႔ ရွာလာၾကတယ္။ ဒီလိုေရာင္းတဲ့အခါ ဘယ္လိုေရာင္းမလဲ။ လက္ထဲေငြပိုရွိလို႔ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံခ်င္ရင္ ဘယ္လိုဝယ္ရမလဲ။ အဲဒီအခါမွာ စိတ္ခ်ရၿပီး ေရာင္းသူ ဝယ္သူ မွ်မွ်တတျဖစ္မယ့္ ေစ်းကြက္တစ္ခုလိုလာတယ္။ ဒါေၾကာင့္ စေတာ့ အိတ္ခ်ိန္းဆိုတာ ေပၚလာတာျဖစ္ပါတယ္။
ေနာက္ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းက ဘာေတြလုပ္လည္းဆိုရင္ ခုနေျပာခဲ့သလိုပဲ လုပ္ငန္းေတြရဲ႕ ရွယ္ယာေတြကို လြတ္လြတ္လပ္လပ္ မွ်မွ်တတ အေရာင္းအဝယ္ လုပ္ႏိုင္ဖို႔ပါပဲ။ တစ္ခုကေတာ့ ရွယ္ယာကို ဝယ္ထားသူဟာ သူဝယ္ထားတဲ့ ကုမၸဏီကို တစ္စိတ္တစ္ပိုင္း ပိုင္ဆိုင္ခြင့္ရွိေနပါၿပီ။ ဒါေၾကာင့္ အဲဒီကုမၸဏီနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ စီးပြားေရးၫႊန္းကိန္းေတြကို အၿမဲသိေနဖို႔လိုပါတယ္။ ေနာက္ သူဝယ္ထားတဲ့ ရွယ္ယာကိုလည္း ျပန္ေရာင္းခ်င္တဲ့အခ်ိန္မွာ မွ်တတဲ့ေစ်းနဲ႔ လြယ္ကူစြာေရာင္းႏိုင္ဖို႔နဲ႔ ဝယ္ခ်င္တဲ့သူေတြကလည္း လြတ္လပ္စြာဝယ္ယူႏိုင္ဖို႔ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းမွာပဲ ျပဳလုပ္ႏိုင္ပါတယ္။
ေမး။ ။ ဒီစေတာ့အိတ္ခ်ိန္းေတြမွာ ဘယ္ Player ေတြက ပါဝင္ လုပ္ကိုင္ ေနၾကတယ္ဆိုတာလဲ သိခ်င္ပါတယ္။
ေျဖ။ ။ ။ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းထဲမွာ ပါဝင္တဲ့ Player ေတြက အမ်ဳိးမ်ဳိးရွိပါတယ္။ အၾကမ္းဖ်င္းဆိုရင္ေတာ့ သုံးမ်ဳိးရွိပါတယ္။ ပထမတစ္မ်ဳိးက သူတို႔ရွယ္ယာေတြ ကိုေရာင္းခ်င္လို႔ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းေပၚလာတင္ထားတဲ့ ကုမၸဏီေတြပါ။ ဒါေပ မယ့္ တကယ္အေရာင္းအဝယ္လုပ္တဲ့အခါက်ေတာ့ အဲဒီကုမၸဏီေတြက ဝင္ မပတ္သက္ေတာ့ဘူး။ ေစ်းကြက္သေဘာအရ ရွယ္ယာဝယ္ကိုင္ထားသူနဲ႔ ရွယ္ယာ ဝယ္ခ်င္သူပဲ အေရာင္းအဝယ္လုပ္ၾကတာပါ။ ေနာက္တစ္ခုက ေငြရွိ လို႔လာၿပီး ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူေတြေပါ့။ ဒီရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူဆိုတာကလည္း လူပုဂၢိဳလ္ လည္းျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ကုမၸဏီလည္းျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဘဏ္နဲ႔ အာမခံကုမၸဏီ လည္းျဖစ္ႏိုင္တယ္။သူတို႔ကေတာ့ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းမွာ တင္ထားတဲ့ ကုမၸဏီ ေတြရဲ႕ ရွယ္ယာေတြကို အေရာင္းအဝယ္လုပ္တာ။ ေနာက္ Player တစ္ခုက ေတာ့အက်ဳိးေဆာင္ေတြပါ။ ေရာင္းခ်င္ ဝယ္ခ်င္သူေတြကို အက်ဳိးေဆာင္ေပး တာပါ။ ဥပမာ သူတို႔မွာ ရွယ္ယာတစ္ခုခ်င္းစီရဲ႕ အခ်က္အလက္ေတြရွိမယ္၊။ ဒါကို ဝယ္ခ်င္တဲ့သူေတြက သူတို႔ကို ပိုက္ဆံေပးထားမယ္။ သူတို႔က ဝယ္ေပး တယ္ေပါ့။ေနာက္အက်ဳိးေဆာင္ေတြက ကုမၸဏီရွယ္ယာေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး သုေတသနေတြ စစ္တမ္းေတြလုပ္ေပးတယ္။ ဘယ္ရွယ္ယာကေတာ့ ဝယ္သင့္ တယ္၊ ဘယ္ရွယ္ယာကေတာ့ မဝယ္သင့္ဘူးဆိုတာမ်ဳိး သူတို႔ေဖာက္သည္ေတြကို ဝန္ေဆာင္မႈေပးတယ္။ အၾကမ္းအားျဖင့္ေတာ့ ဒီသုံးမ်ဳိးရွိပါတယ္။
ေမး။ ။ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းမွာ ဒီလို ဝင္ေရာက္ေမာင္းႏွင္ေနတဲ့ Player ေတြကို ေရာ မွန္မွန္ကန္ကန္ျဖစ္ေအာင္ ဘယ္လိုထိန္းခ်ဳပ္ၾကပါသလဲ။ ဒီစေတာ့ အိတ္ခ်ိန္းကိုေရာ ဘယ္သူေတြက တာဝန္ယူ တာဝန္ခံပါသလဲ။
ေျဖ။ ။ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းဆိုတာ တိုင္းျပည္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာေတာ့ ကုမၸဏီ တစ္ခုပါပဲ။ ဒီမွာလည္း စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းကို အစိုးရနဲ႔ ျပည္ပ ကုမၸဏီတစ္ခုတို႔ ေပါင္းၿပီး အက်ဳိးတူ လုပ္တာပါပဲ။ အျခားတိုင္းျပည္ေတြမွာေတာ့ Public ကုမၸဏီအေနနဲ႔ လုပ္ၾကတာေတြလည္းရွိပါတယ္။ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းလုပ္တဲ့ ကုမၸဏီေတြ၊ အဖြဲ႕အစည္းေတြဟာ တာဝန္ေတာ္ေတာ္ႀကီးပါတယ္။ သူတို႔ဆီမွာ လာတင္ၿပီးအေရာင္းအဝယ္လုပ္ေနတဲ့ ကုမၸဏီေတြက မွန္မွန္ကန္ကန္လုပ္ သလား။ သူတို႔အေျခအေနက ဘယ္လိုရွိလည္းဆိုတာ အခ်ိန္တိုင္းေစာင့္ ၾကည့္ေနရပါတယ္။ အဲဒီလို ေစာင့္ၾကည့္ရမယ့္ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြကလည္း ဥပေဒ၊ နည္းဥပေဒေတြထဲမွာပါပါတယ္။ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းေတြ ကိုယ္တိုင္က ထုတ္တဲ့ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းေတြ၊ စည္းကမ္းေတြလည္းရွိပါတယ္။ သူ႔ဆီမွာလာၿပီး အေရာင္းအဝယ္လုပ္ေနတဲ့ ကုမၸဏီေတြကို အၿမဲေစာင့္ၾကည့္ေနတာပါ။ေစာင့္ၾကည့္တဲ့ ေနရာမွာလည္း စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းကိုယ္တိုင္က ေစာင့္ၾကည့္တဲ့ အျပင္ အစိုးရ၊ သက္ဆိုင္ရာအာဏာပိုင္ျဖစ္တဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေငြေခ်းသက္ေသခံ လက္မွတ္လုပ္ငန္း ႀကီးၾကပ္ေရးေကာ္မရွင္ (SECM) လို ေကာ္မရွင္ကလည္း ေစာင့္ၾကည့္ေနရပါတယ္။ ဒီေကာ္မရွင္ကေတာ့ ကုမၸဏီ၊ ေရာင္းသူဝယ္သူအျပင္ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းကိုယ္၌ကပါ မမွန္မကန္လုပ္ရင္ အေရးယူလို႔ရတဲ့ အျမင့္ဆုံး အာဏာပိုင္အဖြဲ႕ပါ။
ဒီလိုပဲ ကုမၸဏီေတြဘက္က တာဝန္ယူတာဝန္ခံမႈေတြကလည္း စေတာ့ အိတ္ခ်ိန္းေပၚမွာ သူ႔ကုမၸဏီကိုလာတင္ၿပီး အေရာင္းအဝယ္လာလုပ္တဲ့အတြက္ သတ္မွတ္ႏႈန္းထားတစ္ခုကို စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းကိုေပးရပါတယ္။ သတ္မွတ္ စည္းမ်ဥ္း၊ စည္းကမ္းေတြကို လိုက္နာရမယ္။ ေစ်းႏႈန္းေျပာင္းလဲႏိုင္တဲ့ သတင္း အခ်က္အလက္ေတြကို ခ်က္ခ်င္းအခ်ိန္နဲ႔တစ္ေျပးညီ ေၾကညာရမယ္။ႏွစ္ပတ္ လည္ အစီရင္ခံစာမ်ိဳးေတြေရးရတယ္။ ဒါေတြမလုပ္ဘူးဆိုရင္ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္း ကေရာSECM ကပါ သူ႔ကိုအေရးယူလို႔ရပါတယ္။
ေမး။ ။ ဒီစေတာ့အိတ္ခ်ိန္းမွာ ေရာင္းသူ၊ ဝယ္သူေတြက လြတ္လပ္စြာ လိုသေလာက္ ေရာင္းဝယ္လို႔ရပါသလား။
ေျဖ။ ။ လြတ္လပ္စြာေရာင္းလို႔၊ ဝယ္လို႔ရတယ္ဆိုေပမယ့္ ကန္႔သတ္ခ်က္ေတာ့ရွိပါ တယ္။ အမွန္ေတာ့ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းဆိုတာ ေစ်းတစ္ခုပါပဲ။ စေတာ့ရွယ္ယာ ေတြကို လူေတြအကုန္လုံးက တစ္ေနရာတည္းမွာသြားၿပီး အေရာင္းအဝယ္လုပ္ၾက တာပါပဲ။ လူတစ္ေယာက္ခ်င္းစီက ကိုယ့္အိမ္ထဲမွာကိုယ္ေနၿပီး အဆင့္ျမင့္ အိုင္တီနည္းပညာေတြနဲ႔ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းထဲမွာ ဝင္အလုပ္လုပ္ၿပီး အေရာင္း အဝယ္လုပ္ၾကတာပါ။ ဒီမွာ ဘယ္သူမွ ဦးစားေပး မျဖစ္ဘူး။ ဘယ္ေစ်းေတြနဲ႔ အေရာင္းအဝယ္ေတြျဖစ္ခဲ့တယ္ဆိုတာလည္း ၿခံဳၾကည့္ႏိုင္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေစ်းကြက္က မွ်တတယ္။ အေရာင္းအဝယ္ျဖစ္ဖို႔လည္း လြယ္တယ္။ ၿပီးေတာ့ ခုနကေျပာခဲ့သလို ကန္႔သတ္ခ်က္ေတြလည္းရွိပါတယ္။ တိုင္းျပည္ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ားမွာလည္း ကန္႔သတ္ခ်က္ေတြရွိပါတယ္။ ဥပမာ ဝယ္တဲ့သူတစ္ေယာက္ဟာ ရွယ္ယာ ရာခိုင္ႏႈန္းေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို ဝယ္တဲ့ဟာမ်ဳိးေပါ့။ ဝယ္သူ တစ္ေယာက္ဟာ ရွယ္ယာငါးရာခိုင္ႏႈန္းထက္ ပိုၿပီးဝယ္ထားမိရင္ သက္ဆိုင္ရာ ကုမၸဏီကို အေၾကာင္းၾကားရပါတယ္။ ကြၽန္ေတာ္ေတာ့ ရွယ္ယာေတြဝယ္လိုက္ တာ ဒီေလာက္ေတာ့ရွိပါၿပီဆိုတာမ်ဳိးေပါ့။ ဒါမွလည္း ကုမၸဏီဘက္က လိုအပ္တဲ့Reaction လုပ္လို႔ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ က်န္တဲ့ ရွယ္ယာရွင္ေတြလည္း သိႏိုင္ တာေပါ့။ ရွယ္ယာဝယ္တဲ့ေနရာမွာလည္း ႏိုင္ငံျခားသားဆို ဝယ္လို႔ ရ၊ မရဆို တဲ့ ကန္႔သတ္ခ်က္ေတြလည္း ရွိပါတယ္။ ေနာက္ႏိုင္ငံျခားသားဆို ရွယ္ယာ ဘယ္ေလာက္ထက္ ပိုဝယ္လို႔မရဘူးဆိုတာမ်ိဳးေပါ့။ ဒါမ်ိဳးေတြေတာ့ ရွိတတ္ပါ တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေန႔စဥ္တိုင္းေတာ့ ေရာင္းလို႔ဝယ္လို႔ ရခ်င္မွရမယ္။ ဒါေပမယ့္ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းရွိတဲ့အတြက္ အေရာင္းအဝယ္ျဖစ္ရင္ ေစ်းႏႈန္းကေတာ့ မွ်တ တယ္။
ေမး။ ။ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းေတြမွာ ဖြင့္ခ်ိန္ ပိတ္ခ်ိန္နဲ႔ အေရာင္းအဝယ္ ျဖစ္ခ်ိန္ ေတြကေရာ ဘယ္လိုမ်ဳိးရွိတတ္လဲသိပါရေစ။
ေျဖ။ ။ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းေတြရဲ႕ သေဘာသဘာဝအရ အလုပ္လုပ္ရက္ေတြမွာပဲ ဖြင့္တယ္။ အစိုးရ ႐ုံးပိတ္ရက္ေတြ၊ အမ်ားျပည္သူအားလပ္ရက္ေတြမွာ ပိတ္ပါ တယ္။ ဖြင့္ခ်ိန္၊ ပိတ္ခ်ိန္ကလည္း ႏိုင္ငံေဒသအလိုက္ နံနက္ ၉ နာရီခြဲကေန ညေန ၄ နာရီခြဲအထိ ရွိတတ္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခုက ဖြင့္ခ်ိန္၊ ပိတ္ခ်ိန္ တင္မကဘူး၊ အေရာင္းအဝယ္ျဖစ္တဲ့ အခ်ိန္ဆိုတာလည္းရွိပါတယ္။ အေရာင္း အဝယ္ျဖစ္တာခ်င္းလည္းမတူပါဘူး။ တခ်ိဳ႕စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းေတြက ဖြင့္ခ်ိန္ ေတာက္ေလွ်ာက္ အေရာင္းအဝယ္ျဖစ္တတ္ၿပီး တခ်ိဳ႕ကေတာ့ အခ်ိန္ပိုင္းနဲ႔ ျဖစ္တာမ်ဳိးေတြပါ။ ရန္ကုန္စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းကေတာ့ အစပိုင္းမွာ အေရာင္း အဝယ္မ်ားဦးမွာမဟုတ္ပါဘူး။ အခုသိရသေလာက္ကေတာ့ တစ္ရက္ ႏွစ္ႀကိမ္ လုပ္မယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။
ေမး။ ။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အခုဆိုရင္ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းကို စတင္လုပ္ေဆာင္ ေတာ့မယ္ဆိုေတာ့ ဒီက႑ကို စိတ္ပါဝင္စားသူ စာဖတ္ပရိသတ္နဲ႔ ျပည္သူ ေတြကို ဒီစီးပြားေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဘာမ်ား အႀကံျပဳ ေျပာခ်င္ပါသလဲခင္ဗ်။
ေျဖ။ ။ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းဆိုတာ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရးအတြက္ အလြန္ ကိုအေရးပါပါတယ္။ ကမၻာ့ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၉ဝ ေက်ာ္မွာလည္း ႏိုင္ငံတိုင္းလိုလို နီးပါးမွာ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းေတြရွိပါတယ္။ ဘယ္လို စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ဳိးကို ပစ္မွတ္ထားဦးတည္လုပ္ကိုင္တယ္ဆိုတာပဲ ကြာတာပါ။ အခု ရန္ကုန္စေတာ့ အိတ္ခ်ိန္းကလည္း ဖြင့္ဖြင့္ၿပီးခ်င္း ေလး ငါးႏွစ္အတြင္းမွာ ျပည္တြင္းကိုပဲ ဦးတည္လုပ္မယ္ထင္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ တစ္ခုအႀကံျပဳလိုတာက ဒီစေတာ့ အိတ္ခ်ိန္းမွာ ရွယ္ယာေတြ ေရာင္းတာ၊ ဝယ္တာေတြ ျဖစ္လာၾကမွာပဲ။ ဝယ္တဲ့ ေနရာမွာေတာ့ ဝယ္မယ့္သူဟာ သူ႔ေငြကို အခ်ိန္ဘယ္ေလာက္အထိ ရင္းႏွီး ျမႇဳပ္ႏွံႏိုင္လဲဆိုတာေပၚမွာ မူတည္ပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ေရတိုႏွစ္ အနည္း ငယ္ မဟုတ္ဘဲ ေရရွည္ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမွ အက်ဳိးအျမတ္ရတတ္တာမို႔ပါ။ ေရတို သာလုပ္မယ္ဆိုရင္ ကိုယ္ကအေရးႀကီးလို႔ ဒီရွယ္ယာကေန ေငြျပန္ေဖာ္ခ်င္ တယ္ဆိုရင္ ျဖစ္ေနတဲ့ေစ်းနဲ႔ ေရာင္းရတာေၾကာင့္ အက်ဳိးအျမတ္ရဖို႔ မက်ိန္း ေသပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ စေတာ့ရွယ္ယာဝယ္ၿပီး ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမယ္ဆိုရင္ ေရရွည္ အတြက္ကို ၾကည့္ၿပီး လုပ္ေစခ်င္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ကိုယ္တိုင္လည္း အျခား စေတာ့ေစ်းကြက္ေတြကို ေလ့လာၿပီးမွ လုပ္ပါလို႔ တိုက္တြန္းပါတယ္။
ဟုတ္ကဲ့..အခုလိုေျဖေပးတာ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ခင္ဗ်ာ။ ။
ေတြ႕ဆံုေမးျမန္း-သီဟသူ
credit:Yangon stock exchange
Share this