ဘ႑ာေရးရွင္းတမ္းမ်ားအေၾကာင္း တေစ့တေစာင္း
ေန႔စဥ္ လုုပ္ငန္းလည္ပတ္ေဆာင္ရြက္မႈမ်ားအား စိစစ္ၿပီး သက္ဆိုုင္ရာကာလအလိုုက္ စာရင္းရွင္းတမ္းမ်ား ေရးဆြဲ မွတ္တမ္း ျပဳစုုေလ့ရွိၿပီး စာရင္းေရးဆြဲနည္း စံခ်ိန္စံညႊန္းမ်ားႏွင့္ စနစ္တက် ေရးဆြဲေလ့ရွိသည္။ စာရင္းေရးဆြဲနည္းမ်ားမွာ လုုပ္ငန္း၏ လုုိအပ္ခ်က္အရ ေရးဆြဲရေလ့ရွိၿပီး Financial Accounting, Management Accounting, Cost Accounting, Tax Accounting စသည္ျဖင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ကြဲျပားျခားနားေလ့ရွိၾကသည္။ စာရင္းရွင္းတမ္းမ်ားမွ အခ်က္အလက္မ်ားအား အသံုုးျပဳသူမ်ား (Users)၊ စာရင္းရွင္းတမ္း ေရးဆြဲရသည့္ ရည္ရြယ္ခ်က္၊ ေရးဆြဲေလ့ရွိသည့္ အခ်ိန္ကာလ (Reporting Period) မ်ား အေပၚမူတည္ၿပီး ဘ႑ာေရးရွင္းတမ္းမ်ားမွာ ကြဲျပားျခားနားမႈမ်ား ရွိႏိုုင္သည္။
ဘ႑ာေရးရွင္းတမ္းမ်ား ေရးဆြဲရာတြင္ စာရင္းစံညႊန္းမ်ားျဖစ္ေသာ Generally Accepted Accounting Principle/ International Accounting Standard/ Financial Accounting Standards စသည္တိုု႔မွ ခ်မွတ္ထားေသာ စံညႊန္းမ်ားကိုု အေျခခံ ၿပီး ေရးဆြဲေလ့ရွိၾကသည္။
ဘ႑ာေရးရွင္းတမ္းမ်ား ေရးဆြဲရာတြင္ ေအာက္ေဖာ္ျပပါ ရွင္းတမ္းမ်ားကိုု ေရးဆြဲေလ့ရွိၾကသည္။
၁။ Income Statement (အ႐ွံဳးအျမတ္စာရင္း)
၂။ Statement of Financial Position (ဘ႑ာေရးအေျခအေနျပရွင္းတမ္း)
၃။ Statement of Cash Flows ( ေငြသားလွည့္လည္စီးဆင္းမႈရွင္းတမ္း )
၄။ Statement of Changes in Equity ( လုုပ္ငန္းရွင္မ်ား၏ ပိုုင္ဆိုုင္မႈ ရွင္းတမ္း )
I. Income Statement (အ႐ွံဳးအျမတ္စာရင္း)
လုုပ္ငန္း၏ အရွံဳးအျမတ္ရွင္းတမ္းသည္ လုုပ္ငန္း၏ သဘာ၀အလိုုက္ ကုုန္စည္ေရာင္း၀ယ္ေရး လုုပ္ငန္း (Trading)၊ ကုုန္ထုုတ္လုုပ္ေရးလုုပ္ငန္း (Manufacturing) ႏွင့္ ၀န္ေဆာင္မႈလုုပ္ငန္း (Services) အမ်ိဳးအစားေပၚ မူတည္ၿပီး ေရးဆြဲသည့္က႑မ်ားမွာ အနည္းငယ္ ကြဲျပားမႈရွိေသာ္လည္း အေျခခံေဖာ္ျပ ေလ့ရွိေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားမွာ တူညီမႈရွိသည္ကိုု ေလ့လာေတြ႕ရွိႏိုုင္ပါသည္။
လုုပ္ငန္း၏ အ႐ွံဳးအျမတ္စာရင္းကိုု ေရးဆြဲရာတြင္
- Sales Revenue (ေရာင္းရေငြ)
- Cost of Goods Sold/ Cost of Sales/ Cost of Revenue (ေရာင္းရကုုန္စည္တန္ဖိုုး၊ တိုုက္႐ိုုက္ကုုန္က်စရိတ္)
- Gross Profit (အၾကမ္းအျမတ္)
- Operating Expense ( လုုပ္ငန္းလည္ပတ္စရိတ္)
- Operating Profit/ Operating Income/ Profit before Interest & Tax / Earning before Interest & Tax ( လုပ္ငန္း လည္ပတ္ျခင္းမွ ရရွိလာေသာ အျမတ္၊ အဆိုုပါ အျမတ္တြင္ အတိုုး၊ အခြန္ ႏွင့္ အျမတ္ေ၀စုု ) စသည္မ်ား ႏႈတ္ပယ္ျခင္း မျပဳမီ
- Profit after interest/ Profit before Interest ( အတိုုးေပးေဆာင္ၿပီးေသာ လုုပ္ငန္းအျမတ္)
- Profit after tax/ Net Profit (အသားတင္အျမတ္၊ အခြန္ေပးေဆာင္ထားၿပီးေသာ လုုပ္ငန္းအျမတ္)
II. Statement of Financial Position (လုုပ္ငန္း၏ ဘ႑ာေရး အေျခအေနျပ ရွင္းတမ္း)
လုုပ္ငန္း၏ ဘ႑ာေရးအေျခအေနျပ ရွင္းတမ္း (Statement of Financial Position) သည္ လုုပ္ငန္း၏ ကာလတိုု၊ ကာလရွည္ ပိုုင္ဆိုုင္မႈတန္ဖိုုး၊ ေပးရန္တာ၀န္ ပမာဏ၊ လုုပ္ငန္းထဲတြင္ လုုပ္ငန္းရွင္မ်ား၏ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ တန္ဖိုုးမ်ား၊ လုုပ္ငန္း၏ စုုစုုေပါင္း အျမတ္ စသည္ျဖင့္ လုုပ္ငန္းတစ္ခုုလံုုး၏ ဘ႑ာေရး အေျခအေနျပ ရွင္းတမ္းတစ္ခုုအေနျဖင့္ ေဖာ္ျပထားျခင္းျဖစ္သည္။ အဆိုုပါရွင္းတမ္းတြင္ က႑ (၃) ခုုေပၚတြင္ မူတည္ၿပီး ေရးဆြဲထားျခင္းျဖစ္သည္။ ၎တိုု႔မွာ -
(က) Assets (လုုပ္ငန္း၏ ပိုုင္ဆိုုင္မႈမ်ား)
(ခ) Liabilities (လုုပ္ငန္း၏ ေပးရန္တာ၀န္မ်ား)
(ဂ) Equity (လုုပ္ငန္းထဲတြင္ ထည့္၀င္ထားေသာ လုုပ္ငန္းရွင္/ရွယ္ယာရွင္မ်ား၏ ပိုုင္ဆိုုင္မႈ တန္ဖိုုးမ်ား)
အဆိုုပါ က႑ (၃) ခုု အား အေသးစိတ္ ျပန္လည္ ခ်ိတ္ဆက္ပါက ေအာက္ပါအတိုုင္း ခြဲျခားသိရွိႏိုု္င္ သည္။
၁။ Assets - ( Non- current assets )
(ပံုုေသ ပိုုင္ဆိုုင္မႈမ်ား၊ ကာလရွည္ ရရန္ ပိုုင္ဆိုုင္မႈမ်ား)
- လုုပ္ငန္း လည္ပတ္ေဆာင္ရြက္ရန္အတြက္ လုုိအပ္ေသာ အေဆာက္ အဦ (Building) ၊ စက္႐ံု (Factory) ၊ လုုပ္ငန္းခြင္သံုုး စက္ပစၥည္း ယႏၱရားမ်ား (Machinery) ၊ ႐ံုုးသံုုး ပစၥည္းမ်ား (Office Equipment) ၊ ေမာ္ေတာ္ယာဥ္မ်ား (Motor Vehicles)၊ ႐ံုုးသံုုး ပရိေဘာဂပစၥည္းမ်ား (Furniture & Fixtures) စသည္ျဖင့္ သက္တမ္းအားျဖင့္ (၁) ႏွစ္ထက္ ေက်ာ္လြန္ၿပီး လုုပ္ငန္းထဲတြင္ အသံုုးျပဳသည့္ ပစၥည္းမ်ားအား Non-Current Assets က႑ထဲတြင္ ေဖာ္ျပေလ့ ရွိသည္။
Current Assets (ကာလတိုု ပိုုင္ဆိုုင္မႈမ်ား၊ ရရန္ပိုုင္ဆိုုင္ခြင့္မ်ား)
- လုုပ္ငန္းလည္ပတ္ေဆာင္ရြက္ရာတြင္ ပိုင္ဆိုုင္မႈကာလအားျဖင့္ (၁) ႏွစ္ အတြင္းရွိေသာ ပိုုင္ဆိုုင္မ်ားအား Current Asset က႑တြင္ ေဖာ္ျပေလ့ ရွိသည္။ ၎တိုု႔မွာ -
(၁) Inventory (လုုပ္ငန္းမွ ေရာင္းခ်ကုုန္စည္ ကုုန္လက္က်န္မ်ား၊ ကုုန္ၾကမ္း လက္က်န္မ်ား၊ လုုပ္ဆဲ ကုုန္လက္က်န္မ်ား)
(၂) (Account Receivables/ Debtors) အေၾကြးေရာင္းခ်ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚ လာေသာ ရရန္ရွိမ်ား
(၃) Prepaid Expenses (လုုပ္ငန္းမွ ႀကိဳတင္ေပးထားေသာ အသံုုးစရိတ္မ်ား၊ ဥပမာ ႐ံုုးခန္း ငွားခ၊ အာမခံေၾကးမ်ား၊ အျခား ႐ံုုးသံုုး၊ လုုပ္ငန္းသံုုး ပစၥည္းမ်ား ငွားရမ္းျခင္းေၾကာင့္ ႀကိဳတင္ေပးထားရေသာ အသံုုးစရိတ္မ်ား)
(၄) (Cash in hand) ေငြသားလက္က်န္မ်ား
(၅) (Cash at bank) ဘဏ္လက္က်န္ေငြမ်ား
၂။ Liabilities - Non-Current Liabilities
ကာလရွည္ ေပးရန္တာ၀န္မ်ား
- လုုပ္ငန္းမွ ယူထားေသာ အေပါင္ပစၥည္း တစံုုတရာျဖင့္ ေသာ္လည္း ေကာင္း၊ အေပါင္ပစၥည္းမပါရွိဘဲ ယူေဆာင္ထားေသာ ကာလရွည္ ေခ်းေငြအမ်ိဳးမ်ိဳးႏွင့္ ေငြေခ်းလက္မွတ္မ်ား၊ ေငြေခ်း စာခ်ဳပ္မ်ား ပမာဏ မ်ားအား Non-Current Liabilities က႑တြင္ ေဖာ္ျပေလ့ရွိသည္။
Current Liabilities
ကာလတုုိ ေပးရန္တာ၀န္မ်ား
- လုုပ္ငန္းလည္ပတ္ေဆာင္ရြက္စဥ္ လုုပ္ငန္းမွ ကာလတိုု ေပးရန္ တာ၀န္ မ်ားအား Current Liabilities က႑တြင္ ေဖာ္ျပေလ့ရွိသည္။ ၎တိုု႔မွာ
(က)(Account Payable/ Creditors) ကုုန္၀ယ္ေပးရန္တာ၀န္မ်ား
(ခ)(Accrued Expenses for rent, utility etc) ေပးရန္က်န္ အသံုုးစရိတ္မ်ား
၃။ Equity
Shareholders’ Capital
ရွယ္ယာရွင္မ်ား၏ ရင္းႏွီးထည့္၀င္ေငြမ်ား
- လုုပ္ငန္းလည္ပတ္လုုပ္ေဆာင္ရန္အတြက္ ရွယ္ယာရွင္မ်ားမွ ထည့္၀င္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံထားေသာ ထည့္၀င္ေငြမ်ားကိုု Shareholders’ Capital ဟုု သတ္မွတ္ႏုုိင္သည္။
Retained Earning & Reserves
လုုပ္ငန္းတြင္း ထိန္းသိမ္းထားရွိေသာ အျမတ္ေငြမ်ားႏွင့္ ရံပံုုေငြမ်ား
- လုုပ္ငန္းလည္ပတ္ျခင္းမွ ရရွိလာေသာ အျမတ္မ်ားမွ ေပးရန္တာ၀န္ ရွိေသာ အျမတ္ေ၀စုုမ်ား ႏႈတ္ပယ္ၿပီး လုုပ္ငန္းတြင္ ထိန္းသိမ္းထားရွိ ေသာ စုုစုုေပါင္းအျမတ္ေငြ ႏွင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ ရံပံုုေငြမ်ားအား Retained Earning & Reserves ဟုု ေခၚဆိုုေလ့ရွိသည္။
III. Statement of Cash Flows (ေငြသားလွည့္လည္စီးဆင္းမႈစာရင္း)
လုုပ္ငန္းတြင္းလွည့္လည္ စီးဆင္းေနေသာေငြသားမ်ား၏ အေနအထားမ်ားကိုု သံုုးသပ္ေလ့လာႏုုိင္ ရန္အတြက္ Statement of Cash Flows (ေငြသားလွည့္လည္ စီးဆင္းမႈစာရင္း) ကိုု ေရးဆြဲေဖာ္ျပေလ့ရွိ သည္။ ေငြသားလွည့္လည္စီးဆင္းမႈ စာရင္းတြင္ အေျခခံက႑အားျဖင့္
၁။ Operating Cash Flow (လုုပ္ငန္းလည္ပတ္ျခင္းမွ ျဖစ္ေပၚလာေသာ ေငြသားလွည့္လည္စီးဆင္းမႈ)
၂။ Investing Cash Flow (လုုပ္ငန္း၏ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈမွ ျဖစ္ေပၚလာေသာ ေငြသားလွည့္လည္ စီးဆင္းမႈ)
၃။ Financing Cash Flow (လုုပ္ငန္း၏ ဘ႑ာေငြ ရွာေဖြျခင္းမွ ျဖစ္ေပၚလာေသာ ေငြသားလွည့္လည္ စီးဆင္းမႈ)
လုုပ္ငန္း၏ က႑အသီးသီးအလိုုက္ ေငြသားလွည့္လည္ စီးဆင္းမႈမ်ားအား ေငြသားလည္ပတ္ စီးဆင္းမႈ စာရင္းတြင္ သက္ဆိုုင္ရာ က႑အလိုုက္ စစ္ေဆးသိရွိႏုုိင္ၿပီး လုုပ္ငန္းတြင္း စီးဆင္းေနေသာ ေငြသားအေနအထားကိုု ေကာင္းစြာ ထိန္းခ်ဳပ္ႏုုိင္ျခင္းျဖင့္ လုုပ္ငန္းတြင္း ကာလတိုု၊ ကာလရွည္ ေပးေခ်ႏုုိင္မႈမ်ား၊ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈမ်ားကိုု စနစ္တက် ေဆာင္ရြက္ႏုုိင္မည္ျဖစ္သည္။
IV. Statement of Changes in Equity ( လုုပ္ငန္းရွင္မ်ား၏ ပိုုင္ဆိုုင္မႈ ရွင္းတမ္း )
ေဖာ္ျပပါ ရွင္းတမ္းတြင္ လုုပ္ငန္း၏ ရင္းႏွီးထည့္ေငြမ်ား မည္သိုု႔၊ မည္ပံုု ေျပာင္းလဲမႈရွိသည္ကိုု ေဖာ္ျပေလ့ရွိသည္။ ရင္းႏွီးထည့္၀င္ေငြက႑ႏွင့္ စပ္လ်ွဥ္းၿပီး လုုပ္ငန္းမွ အျမတ္ေ၀စုု ခြဲေ၀ေပးမႈမ်ား၊ ထပ္မံထည့္၀င္ထားေသာ ရင္းႏွီးေငြ ေဖာ္ျပခ်က္မ်ား၊ လုုပ္ငန္း၏ အ႐ွံဳး၊ အျမတ္ ဆက္စပ္မႈေၾကာင့္ ထည့္၀င္မႈတန္ဖုုိး ေျပာင္းလဲသြားျခင္းမ်ား စသည္ျဖင့္ လုုပ္ငန္းရွင္မ်ားအေနျဖင့္ မိမိတိုု႔ ထည့္၀င္ရင္းႏွီးမႈတန္ဖိုုး မည္သိုု႔ ေျပာင္းလဲမႈ ရွိသည္ကိုု ရွင္းလင္းစြာ သိရွိႏိုု္င္ေစရန္ ေရးဆြဲထားျခင္းျဖစ္သည္။
လုုပ္ငန္းလည္ပတ္ေဆာင္ရြက္မႈ သေဘာတရာမ်ားအလိုုက္ ဘ႑ာေရးရွင္းတမ္းမ်ားတြင္ ေရးဆြဲမႈမ်ားမွာ စာရင္း ေခါင္စဥ္ မ်ား ကြဲျပားျခားနားမႈ ရွိႏိုုင္ပါသည္။ လုုပ္ငန္း၏ ရွင္းတမ္းမ်ား ေရးဆြဲရာတြင္ လခ်ဳပ္၊ ၃ လ တစ္ႀကိမ္၊ ႏွစ္ခ်ဳပ္ရွင္းတမ္းမ်ားဟူ၍ ေရးဆြဲသည့္ကာလမ်ားသည္လည္း ကြဲျပားျခားနားႏုုိင္ပါသည္။ ရွင္းတမ္းမ်ားေရးဆြဲၿပီး ရွင္းတမ္းမ်ားမွ “အေျဖေပးေနေသာ” လုုပ္ငန္း၏ အေနအထားကိုု သက္ဆိုုင္ရာ လုုပ္ငန္းရွင္မ်ားႏွင့္ စီမံခန္႔ခြဲသူမ်ားအား တင္ျပရမည္ျဖစ္သည္။ စာရင္းကိုုင္ တစ္ဦးအတြက္ ရွင္းတမ္းမ်ားတင္ျပခ်ိန္တြင္ “ လုုပ္ငန္းက အျမတ္ေတြ ရွိေနၿပီး ပိုုက္ဆံေတြ ဘယ္ေရာက္သြားလဲ” ဟူသည့္ လုုပ္ငန္းရွင္၏ ေမးခြန္း တစ္ခုုတည္းျဖင့္ စာရင္းေရးဆြဲခ်ိန္ထက္ ပိုုမိုုသည့္ ေခါင္းကိုုက္မႈကိုုလည္း ႀကိဳတင္ထည့္သြင္းစဥ္းစားသင့္ပါေၾကာင္း ေရးသားတင္ျပ လိုုက္ရပါသည္။
Share this